11. YARGI PAKETİ ADALET KOMİSYONUNDA KABUL EDİLDİ

TBMM Adalet Komisyonu'nda, kamuoyunda 11. Yargı Paketi olarak bilinen “Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” kabul edildi. Teklif; ceza infaz düzenlemelerinden avukatlara ilişkin disiplin hükümlerine, bilişim suçlarından internet yayınlarına, mobil hatlardan kamu ihalelerine kadar geniş bir alanda değişiklikler içeriyor.

KOVİD DÜZENLEMESİ GENİŞLİYOR, TAHLİYE KAPSAMI DARALTILIYOR

Teklifin en dikkat çeken başlıklarından biri, kamuoyunda “Kovid-19 düzenlemesi” olarak bilinen erken tahliye uygulamasının kapsamının genişletilmesi oldu. Buna göre, 31 Temmuz 2023 tarihi ve öncesinde işlenen suçlar bakımından:

Kapalı cezaevinden açık cezaevine 3 yıl daha erken geçiş,
Açık cezaevinden denetimli serbestliğe 3 yıl daha erken ayrılma imkanı getiriliyor.

Ancak AK Partili üyelerin verdiği önergeyle tahliye kapsamı daraltıldı. Terör suçları, örgütlü suçlar, kadına ve çocuğa yönelik kasten öldürme, cinsel saldırı ve çocuğun cinsel istismarı gibi ağır suçlardan hükümlü olanlar bu düzenlemeden yararlanamayacak. İlk etapta yaklaşık 55 bin hükümlünün tahliyesi öngörülüyordu, yapılan değişiklikle bu sayının düşeceği ifade ediliyor.

Toplam hapis cezası 10 yıldan az olanların kapalı cezaevinde en az 1 ay, 10 yıl ve üzeri ceza alanların ise en az 3 ay kapalı cezaevinde kalmaları ve açık cezaevine ayrılmalarına 3 yıl veya daha az süre kalmış olması şartı aranacak. Açık cezaevinde bulunanlar ise en az 3 ay açık cezaevinde kalmış olmak kaydıyla denetimli serbestlikten 3 yıl erken yararlanabilecek.

İCRA, İFLAS VE KAMU İHALE SÜREÇLERİNDE YENİ KURALLAR

İcra ve İflas Kanunu’nda yapılan değişiklikle, nispi harç ve teminat yükümlülüğünü yerine getirmeden ihalenin feshini talep edenlerin başvuruları, eksiklik giderilmezse dosya üzerinden ve kesin olarak reddedilecek. Mahkeme, iki haftalık kesin süre vererek teminat veya harç ikmalini isteyecek; sürede tamamlanmaması halinde ihalenin feshi talebi doğrudan reddedilecek.

Ayrıca, Anayasa Mahkemesi kararına uyum amacıyla bağışlama ve ivazsız tasarruflara ilişkin hükümler yenilendi. Geçici veya kesin aciz belgesi, aciz belgesi niteliğinde haciz tutanağı veya iflasın açılması öncesindeki son 1 yıl içinde yapılan bağışlama ve ivazsız tasarruflar iptale tabi olacak. Akrabalar ve yakın çevreyle yapılan bazı tasarruflar, gerçek değere uygun ivazlı olduğu ispatlanmadıkça bağışlama sayılacak.

Kamu İhale Kanunu’nda yapılan değişiklikle, itirazen şikayet başvuru bedelinin, başvuru sahibinin haklılık oranına göre belirlenen kısmının iadesine imkan tanınacak. Ancak başvurunun reddedildiği veya eşit muamele ilkesi kapsamında ihalenin iptali ya da düzeltici işlem kararı verilmesi halinde bedel iade edilmeyecek. Doğal afet gibi mücbir sebep hallerinde bazı tahsil edilmiş bedellerin, tamamlanmayan sözleşme oranına göre yükleniciye iadesi de düzenlendi.

AVUKATLAR İÇİN YENİ DİSİPLİN SİSTEMİ

Avukatlık Kanunu’nda yapılan değişiklikle, avukatlara verilecek disiplin cezaları “uyarma, kınama, para cezası, işten çıkarma ve meslekten çıkarma” olarak yeniden düzenlendi. Hangi fiiller için hangi cezanın verileceği ayrıntılı şekilde sıralanıyor.

Avukatların, avukatlık veya baro/birlik organlarındaki görevleri nedeniyle haklarında son soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde bu durum baroya bildirilecek. Avukata disiplin cezası verilmesi ve 5 yıl içinde yeni bir disiplin fiili işlemesi halinde, ikinci fiil için öngörülen ceza bir derece ağır uygulanabilecek. Bir kez işten çıkarma cezası alan avukatın 5 yıl içinde yeniden disiplin suçu işlemesi halinde meslekten çıkarma gündeme gelebilecek.

Meslekten çıkarma hariç uyarma, kınama, para ve işten çıkarma cezaları, uygulanmalarından itibaren 5 yıl geçtikten sonra avukatın başvurusu üzerine sicilden silinebilecek. Disiplin soruşturması ve kovuşturması süreçlerinde zamanaşımı ve yeniden karar alma süreleri de netleştirildi.

DOLANDIRICILIK, TAKSİRLE YARALAMA VE ÖRGÜT SUÇLARINDA CEZALAR AĞIRLAŞIYOR

Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri Kanunu’nda yapılan değişiklikle, “dolandırıcılık” suçunun yargılaması asliye ceza mahkemelerinde yapılacak. Böylece dolandırıcılık ve nitelikli dolandırıcılık dosyalarında yaşanan görev uyuşmazlıklarının önüne geçilmesi hedefleniyor. Mevcut ağır ceza mahkemelerindeki davalar, kesin hükme kadar eski usule göre devam edecek.

Türk Ceza Kanunu’nda yapılan değişikliklere göre:

Kısmi akıl hastaları hakkında hem ceza hem akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri birlikte uygulanacak; ağır suçlar bakımından tedavi süreleri alt sınırlarla güvence altına alınacak.
Sosyal medya üzerinden işlenen ve mağduru muhatap alan hakaret suçları “ön ödeme” kapsamına alınacak; kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret ise bu kapsamın dışında tutulacak.
Taksirle yaralamada hapis cezaları artırılacak; tek kişiye karşı işlenen fiillerde alt sınır 4 ay, üst sınır 2 yıl; birden fazla kişinin yaralanması halinde alt sınır 9 ay, üst sınır 5 yıl olacak.
Güveni kötüye kullanma suçunun konusunun motorlu kara, deniz veya hava taşıtı olması nitelikli hal sayılarak ceza bir kat artırılacak ve uzlaştırma kapsamı dışında tutulacak.
Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması suçunda, ses ve gaz fişeği atabilen silahların kullanımı da kapsama alınacak, cezaların alt ve üst sınırları yükseltilecek; toplu yerlerde işlenmesi nitelikli hal sayılacak.
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda hem örgüt yöneticilerine hem üyelere verilecek hapis cezalarının alt ve üst sınırları artırılacak; örgütün silahlı olması ve çocukların araç olarak kullanılması halinde ceza daha da ağırlaştırılacak.

ULAŞIM ARAÇLARININ KAÇIRILMASI VE HAREKETİNİN ENGELLENMESİNE DAHA AĞIR YAPTIRIM

Teklifle, kara, deniz, demir ve hava ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulmasının yanı sıra, bu araçların hareketinin hukuka aykırı biçimde engellenmesi de cezaya tabi hale getiriliyor. Buna göre:

Kara ulaşım aracının hareket ettirilmesinin engellenmesi veya hareket halindeyken durdurulması halinde 1–3 yıl,
Gitmekte olduğu yerden başka yere götürülmesi halinde 2–5 yıl,
Deniz veya demiryolu ulaşım araçları için 3–7 yıl,
Hava ulaşım araçları için hareketin engellenmesinde 5–10 yıl, başka yere götürmede 7–12 yıl hapis cezası öngörülüyor.

Suç sırasında başka bir suç işlenmesi halinde, ayrıca o suçtan da ceza verilecek.

BİLİŞİM SUÇLARI: HESAP DONDURMA VE EL KOYMA DÜZENLEMESİ

Ceza Muhakemesi Kanunu’na, bilişim yoluyla işlenen nitelikli hırsızlık, nitelikli dolandırıcılık ve banka/kredi kartlarının kötüye kullanılması suçlarında kullanılan hesapların askıya alınması ve bu hesaplarda bulunan menfaatlere el konulmasına ilişkin yeni bir hüküm eklendi.

Makul şüphe halinde banka, ödeme hizmeti sağlayıcısı veya kripto varlık hizmet sağlayıcısı, ilgili hesapları 48 saate kadar askıya alabilecek ve durumu derhal cumhuriyet başsavcılığına bildirecek. Hakim veya savcı kararıyla suça konu tutara el konulabilecek; mağdura ait olduğu anlaşılan tutarlar soruşturma veya kovuşturma aşamasında iade edilebilecek.

İstenilen bilgi ve belgelerin süresinde gönderilmemesi halinde mali kurumlara 50 bin liradan 300 bin liraya kadar idari para cezası verilebilecek.

İNTERNET İÇERİĞİ, ERİŞİM ENGELİ VE SOSYAL AĞ SAĞLAYICILARINA YENİ YÜKÜMLÜLÜKLER

İnternet Ortamında Yapılan Yayınlar Hakkında Kanun’da yapılan düzenlemeyle, kişilik haklarının ihlal edildiği iddiasıyla sulh ceza hakimliklerine içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi için başvuru usulleri yeniden belirlendi.

İhlalin ilk bakışta anlaşılabildiği hallerde hakim 24 saat içinde karar verebilecek. URL bazlı erişim engeli esas olacak; ancak URL ile giderilemeyen ihlallerde, gerekçesi açıkça belirtilmek kaydıyla sitenin tümüne erişim engeli verilebilecek. İhlale konu içerik çıkarıldığında karar kendiliğinden hükümsüz hale gelecek veya talep üzerine bant daraltma kararları kaldırılacak.

Günlük erişimi 10 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıların, içerik çıkarma kararlarını yerine getirmemeleri halinde, internet trafiği bant genişliklerinin önce yüzde 50, ardından yüzde 90’a kadar daraltılması için başvuru yolu açılıyor. Kararlara uymayanlara 1000 günden 5 bin güne kadar adli para cezası verilebilecek.

MOBİL HAT, ABONELİK VE KİMLİK DOĞRULAMADA YENİ DÖNEM

Elektronik Haberleşme Kanunu’nda yapılan düzenlemeyle, abonelik kayıtlarında kimlik doğrulama şartları sıkılaştırılıyor. Buna göre:

Elektronik kimlik doğrulama kabiliyeti olmayan kimlik belgeleriyle abonelik kaydı yapılamayacak.
Abonelikte kimlik, yüz veya parmak izine ilişkin biyometrik veri ya da kimliği doğrulayıcı şifreyle teyit edilecek.
Yabancı uyruklu kişilerin kimlikleri, Göç İdaresi üzerinden biyometrik doğrulamayla teyit edilecek.
İşletmeci, 3 ayda bir abonelerin ölüm, tüzel kişiliğin sona ermesi gibi nedenlerle aktifliğinin bitip bitmediğini kontrol edecek; teyit edilemeyen abonelerin hat bağlantısı kesilecek.
Gerçek veya tüzel kişiler adına açılabilecek hat sayısına sınır getirilecek; limitin üzerinde hat açanlara ait fazla hatlar kapatılabilecek.
Türk Ceza Kanunu’ndaki bazı nitelikli hırsızlık, dolandırıcılık ve kart suçlarında kullanılan mobil hatların bağlantısı hakim veya savcı kararıyla kesilebilecek.

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, ihlalin niteliğine göre işletmecilere 1000 liradan 1 milyon liraya kadar, bazı yükümlülük ihlallerinde ise hat başına 20 bin liraya kadar idari para cezası uygulayabilecek.

Yabancı uyruklu abonelerin kayıtlarını güncellemeleri için 6 aylık süre tanınacak; kimliğini teyit ettirmeyenlerin hatları şebekeden çıkarılacak. Belirlenen sayıdan fazla hattı olan kişilerin, fazla hatlarını kapatması veya devretmesi için de süre verilecek, aksi halde fazla hatları işletmeci tarafından kapatılacak.

GSS PRİM BORÇLARINA AF, ESNAF TARİFELERİNE YENİ MODEL

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen geçici hükümle, 1 Ocak 2016 tarihinden önceki döneme ait olup ödenmemiş genel sağlık sigortası primleri ile bunlara bağlı gecikme cezası ve zammı gibi feri alacakların tahsilinden vazgeçilecek. Daha önce ödenmiş primler ise iade veya mahsuba konu edilmeyecek.

Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nda yapılan değişiklikle, esnaf ve sanatkarların ürettiği mal ve hizmet fiyat tarifeleri odalar tarafından hazırlanmaya, birlikler tarafından onaylanmaya devam edecek; itiraz halinde mülki amirin başkanlığında oluşturulacak uzlaşma komisyonları nihai kararı verecek. Komisyon, maliyetler, ortalama kar marjları ve Orta Vadeli Program’daki enflasyon hedeflerini dikkate alacak.

ÖDEME HİZMETLERİNDE UZAKTAN SÖZLEŞME VE BİYOMETRİK DOĞRULAMA

Ödeme hizmetleri ve elektronik para alanını düzenleyen kanunda yapılan değişiklikle, çerçeve sözleşmelerin yazılı olarak veya uzaktan iletişim araçlarıyla, biyometrik yöntemler ya da elektronik kimlik doğrulama kabiliyetine sahip belgelerle kimlik tespiti yapılarak kurulmasının önü açılıyor. Böylece dijital ortamda daha güvenli ve kimlik doğrulamalı sözleşme dönemine geçilmesi hedefleniyor.

YÜKSEL: “GÜVEN, İSTİKRAR VE BARIŞI SAĞLAYACAK BİR TEKLİF”

Komisyon Başkanı ve AK Parti İstanbul Milletvekili Cüneyt Yüksel, teklifin kabulünün ardından yaptığı değerlendirmede; trafik güvenliğini hiçe sayanlara, özellikle düğün ve kutlamalarda silah kullanılmasına karşı caydırıcılığın artırıldığını, çocukların suç örgütlerinin hedefi olmaktan korunması için önemli adımlar atıldığını vurguladı.

Yüksel, dijital dünyanın getirdiği siber zorbalık ve dolandırıcılık gibi tehditlere karşı vatandaşların yalnız bırakılmayacağını belirterek, yapılacak düzenlemelerin bireyler arasındaki ihtilafların çözümünün ötesinde, toplumun genelinde güven, istikrar ve barışın tesisine katkı sağlayacağını ifade etti. Kanunların, “kağıt üzerindeki soğuk mürekkep izlerinden ibaret değil, toplumun vicdanında yankılanan adalet senfonileri olması gerektiğini” dile getirdi.